کلمه “هیبرید” از کلمات یونانی مشتق شده و به معنی “فرزند رفتار ظالمانه” است. این کلمه در دنیای سیکلیدها (سیچلایدها ) اگر یک موضوع مهیج برای بسیاری از علاقه مندان نباشد، دستکم یک مساله بحث برانگیز است. ما در این مقاله از نسیم یاس قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم.

سیکلیدهای هیبری به چه ماهی هایی گفته می شود؟

سیکلیدهای هیبریدی، ناشی از تولید مثل دو گونه‌ای هستند که در گذشته خالص بوده و با یکدیگر جفت گیری نکرده‌اند. دراصطلاح معمول، هیبرید به جفت گیری دو گونه، دسته یا خانواده مختلف گفته می شود و در موارد نادر ولی با اهمیت از نظر تولید کنندگان سیکلیدها، هر گونه دو رگه سازی مشخص را گویند. این جفت‌گیری می‌تواند بین دوگونه با اسامی متفاوت یا رنگ‌های مختلف باشد. همچنین می تواند بین دوگونه یکسانی که از دو منطقه مختلف جمع‌آوری شده‌است باشد.

درباره ژن سیکلیدهای هیبری

بررسی دی ان ای سیکلیدهای ساکن دریاچه های آفریقا، نشان داده است که آنها از نظر جغرافیایی جدا هستند، اما گونه های مختلفی که در یک منطقه زیست می کنند، نسبت به گونه ها یکسان مناطق مختلف، به یکدیگر نزدیکتر هستند. درک اختلاط ناشی از دو گونه مختلف با خصوصیات متفاوت، مانند زمانی که شما یک ماهی آبی و نارنجی را مخلوط می کنید راحت تر از اختلاط دو ماهی شبیه به هم با خصوصیات مختلف پنهان است. نتیجه یکسان خواهد بود. ماهی هیبرید، ژن یکی از والدین را، و در بعضی موارد ترکیبی از هر دو را خواهد داشت. ما می توانیم کارها را با گفتن اینکه هر یک از والدین یک کپی از هر یک از ژن هایش را پخش می کنند ساده کنیم. آنها مانند یک جفت در شکل دادن سیکلیدهای هیبریدی جدید کار می کنند.

اینکه این دو کپی چگونه با یکدیگر کار می کنند قابل پیش بینی نیست. در ادامه شما را با مثالی آشنا می کنیم.

Labeotropheus fuelleborni

Metriaclima zebra

اولین نسل هیبرید Metriaclima zebra و Labeotropheus fuelleborni

اولین نسل هیبرید Metriaclima zebra و Labeotropheus fuelleborni نتایج جالبی را نشان می دهد. M. zebra ذرات معلق در آب را می خورد و در نتیجه دهان و دندان هایش برای این منظور طراحی شده اند در حالی که L. fuelleborni برای تراشیدن جلبک ها از روی صخره ها، دارای دندان های مخصوص این کار است. اولین نسل هیبرید این دو ماهی، دارای دهان و فک ترکیبی و شامل ویژگی های هر دواست، اما تشابه بیشتری با نوع تغذیه ماهی M. zebra دارد.

این یک نتیجه غیر معمول در ترکیب دو ماهی نیست. اگر این پدیده در محیط طبیعی نیز رخ دهد، شرایط محیطی در شکل گیری مراحل بعدی موثر خواهد بود. اگر دندان های جدید در رقابت با دندان های تخصصی برتر خاصی داشته باشد، دندان های تخصصی ممکن است به مرور تغییر پیدا کنند و یا کلا از بین بروند. اما اگر شرایط محیطی ایی که موجب ایجاد چنین ویژگی تخصصی شده است همچنان موجود باشد، به مرور زمان ماهی هیبرید از بین رفته و یا دوباره خصوصیات قبلی را پیدا می کند.

آیا هیبرید شدن پدیده ای غیر طبیعی است؟

شواهد خلاف این را نشان می دهند. بررسی ها بر روی سیکلید Pungu maclareni از کامرون بیانگر اینست که این گونه، یک هیبرید جدید است. گونه های دیگر سیکلیدها در دریاچه های آتشفشانی، درجه بالایی از هیبرید شدگی را نشان می دهند. شواهد اخیر نشان می دهند که در یک محیط با سرعت تغییرات بالا، هیبرید شدگی و یا ترکیب دو نژاد مختلف به منظور تکامل و ایجاد شرایط مناسب برای رقابت صورت می گیرد. ترم نیروی هیبرید معمولا برای توصیف خصوصیات بسیار زیاد یافت شده بعد از هیبرید شدگی استفاده می شود. بعضی ویژگی های خاص ممکن است به دلیل داشتن همزمان دو ژن غیر مشابه، مخفی بماند. این خصوصیت ممکن است برتری ایی داشته باشد که والدین فاقد آن باشند. سالم ترین ماهی ها جفت گیری می کنند و یک ژن جدید را بین گروه ایجاد می کنند.

این پدیده به نظر شبیه شرایط برد-برد برای همه است تا زمانی که بتوان به راحتی از ماهی‌های تیره‌بخت چشم پوشی کرد. اما در اکثر مواقع، آنچه اتفاق می‌افتد ماهی‌هایی هستند که یک دسته از خصوصیات بی‌اهمیت و یا احتمالا خطرناک را با خود دارند. این ژن های نامطلوب باید از بین گروه حذف شوند، چه در طبیعت باشد و چه در تانک تولید مثل. گروه مجبور به انتخاب ماهی هایی است که ژن خالص مطلوبی داشته و فاقد ژن های جدید نامطلوب باشند. جفت های نامطلوب باید با برنامه در فرآیند تولید مثلی حذف شوند.

وظیفه جمع آوری سیکلیدهای هیبرید در یک گروه خانگی به عهده کیست؟

در یک گروه خانگی، جمع آوری ماهی های نامطلوب مسئولیت شخص تولید کننده است. چرا که معمولا سایز تانک ها اجازه برنامه انتخاب جفت را به خود ماهی ها نمی دهد. معمولا معنی این موضوع کشتن تعداد زیادی از ماهی ها، در صورت مطلوب یا ثابت نبودن شجره نامه گروه خانگی است. این مساله تا رسیدن به نقطه ای که ماهی هیبرید حاصل، دارای خصوصیات مناسبی باشد ادامه پیدا می کند. به این معنی که لاروهای این ماهی دارای ویژگی های عمدتا مطلوب بوده، فاقد خصوصیات باروری و سلامتی غیر قابل قبول باشد و نیز والدین به تعدادی برسند که بتوان نسل این گونه را نگه داشت. یک مثال اولیه از این شاهکار، ماهی فلاورهورن می باشد. این ماهی بزرگ و جذاب یک موجود عالی برای جفت زدن با سایر فلاورهورن هاست، که نتیجه آن لاروهایی با خصوصیات مشابه است.

درباره دیسکاس های هیبریدی

یکی از هیبریدهایی که کمتر معروف هستند، دیسکاس های هیبریدی معمول هستند. این ماهی ها بطور برجسته ای از یک گونه به وجود آمده اند. اما با پرورش دو رگه‌ای، انتخاب والدین و گلچین کردن، دیسکاس‌هایی با رنگ، شکل و اندازه‌های مختلف ایجاد شده‌است. اخیرا این ماهی های هیبریدی را به عنوان گونه های مختلفی از دیسکاس می شناسند. تحقیقات در حال انجام، ممکن است به این موضوع ختم شود که ماهی هایی که به گونه های مختلف تقسیم شده اند در واقع هیبریدی هستند و نه دو گونه مختلف.

درباره سیکلید ها

سیکلیدها به طور کلی، مشکل عمده ای در سلامتی شان ناشی از هیبرید شدن را، از خود نشان نمی دهند. سیکلیدها، یک خانواده بسیار جوان از ماهی ها هستند. شواهد اخیر به یک فرآیند تکاملی بسیار سریع اشاره دارد که اجداد ماهی ها به سرعت به هزاران شکل و اندازه ای که امروز می بینیم تبدیل شده اند. بخشی از این تکامل سریع شامل پیوند دو رگه ای و نیز پیوند های داخل یک نژاد است. از آنجایی که فرآیند پیوند دو رگه ای و درون نژادی در سیکلیدها بسیار بیشتر از اجداد شان است، سیکلیدها به گونه ای تبدیل شدند که سایر گونه ها، توان رقابت با آنها را ندارند. به همین دلیل است که سیکلیدها مقاومت قابل توجهی در مقابل تولید مثل دو رگه ای و یا درون نژادی از خود نشان نمی دهند.

بنابراین چرا بیشتر علاقه مندان دشمن هیبریدها هستند؟

دلیل آن دشمنی بی اساس نیست. اما در نگاه اول به نظر می رسد که کمی ناشی از افراط است. برای درک اثرات منفی هیبریدها در دنیای علاقه‌مندان به سیکلیدها، باید اول درک کرد که علت کشش به سمت سیکلیدها چیست. سیکلیدها در رنگ، سایز، شکل و رفتارهای مختلف یافت میشوند و نیز قوانینی در رابطه با اینکه کدام ماهی را می توان در کدام تانک و در کنار چه ماهی هایی نگه داشت وجود دارد. این قوانین به جز چند مورد استثناء، آنقدر زیاد نیستند که نتوان از آنها پیروی کرد. این موضوع برای بسیاری از کلوپ ها و تالار های اینترنتی مناسب است. هر ماهی دارای خصوصیات مشخصی است که آنرا برای گروهی از علاقه مندان جذاب می کند. در بعضی از مواقع، رسیدن به این سیکلیدها با خصوصیات مخصوص، مشکل و گران بوده و یا نگهداریشان سخت است.

بعد از هیبرید شدن چه اتفاقی می افتد؟ چه عواقبی دارد؟

معمولا بعد از هیبرید شدن ممکن است یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد ماهی از بین‌رفته یا در ماهی غالب شود. خصوصیات منفی و ناخواسته در دور رگه شدن ممکن است برای مدت نسبتا طولانی و در چندین نسل مخفی بماند و سپس خود را نشان دهد. خط های عمودی که دیگر بر روی بدن ماهی نیستند، رنگ قرمز و یا آبی ایی که دیگر وجود ندارد و یا بچه های ناقص از جمله این خصوصیات منفی هستند. این موارد ناخواسته ای است که برای افرادی که مخالف ماهی های هیبریدی هستند پیش آمده است.

اشاره ای به هیبرید Labeotropheus و Metriaclima

همانطور که قبلا نیز اشاره شد، هیبرید Labeotropheus و Metriaclima تمایل کمی به سمت ویژگی های منحصر به فرد در زاد و ولد دو رگه ای از خود نشان داده است. اگر رفتار نسبتا منحصر به فردی در سیکلیدها مورد توجه باشد و به راحتی در تولید مثل دو رگه ای از بین برود، یک محرک برای بروز رفتار های احساسی علیه تولید مثل هیبریدی خواهد بود.

اشاره ای به سیکلیدها

این خصوصیات منحصر به فرد معمولا در سیکلیدها و در سطوح مختلف وجود دارد. برای مثال ماهی های Cyprichromis از خود رنج وسیعی از رنگ ها، سایز و رفتار را نمایش می دهند. اگرچه این گونه ها معمولا یک گونه ماهی در نظر گرفته می شوند اما این موجب نمی شود این ویژگی ها، بی اهمیت و بی ارزش تلقی شوند. در حقیقت تحقیقات جدید در جهت تشخیص گونه های مختلف در گونه ای که فقط با نام Cyprichromis Leptosoma شناخته می شود حرکت می کند.

حتی سیکلیدهای حقیقیِ با شرایط با ثبات، می توانند در معرض خطر جنبه های تجاری دنیای آکواریوم قرار بگیرند. از آنجایی که خریداران عمده به انتخاب ماهی های آماده تر تمایل بیشتری دارند، اگر تولید مثل دورگه ای، کاملا مشابه تولید مثل سیکلیدهای خالصی که کمتر موجود هستند، انجام گیرد، پیدا کردن یک ماهی مطلوب بسیار مشکلتر خواهد بود.

سخن آخر

با تمام موارد گفته‌شده، می‌توان فهمید که تولید مثل برنامه ریزی شده به صورت هیبریدی نباید دستکم گرفته شود. تولیدکنندگانی که تصور می‌کنند می‌توانند ماهی‌های دورگه‌ای مانند فلاورهورن را تکثیر کنند انرژی و پول زیادی را لازم دارند. نسل‌های بسیاری از ماهی فلاورهورن تولید شده تا به این نسل نسبتا پایداری که امرزو در اختیار ماست دست یافته‌ایم. دقت بسیار زیادی برای جلوگیری از پخش شدن اولین نسل های ماهی های هیبریدی نیاز است. به طور کلی بین ۱۰ تا ۲۰ نسل برای رسیدن به یک هیبرید با خصوصیات ثابت که تهدیدی برای ویژگی های مطلوب گونه خالص نباشد، نیاز است.

تا زمانی که به یک هیبرید با خصوصیات ثابت دست نیابیم، آن ماهی، گونه جدیدی نخواهد بود. بنابراین هیچگونه اسم، معامله و خرید و فروشی برای آن وجود نخواهد داشت…. تا زمانی که هر گونه تهدیدی برای والدین خود باشد، آن ماهی یک هیبرید بی ارزش است.

(نوشته شده توسط Damian Jones)

(ترجمه و تدوین توسط وحید پازوکی)

لطفا به حق کپی رایت نسیم یاس و نویسنده احترام بگذارید